Gevoel, een Gedachte Emotie?


Gevoel.

Gevoel is een innerlijke (positieve of negatieve) beleving van een bepaalde gebeurtenis. Dit kan een specifieke externe prikkel uit de omgeving zijn, maar ook een interne gebeurtenis zoals een gedachte of een beeld dat wij in ons oproepen. Een gevoel kan echter ook ‘spontaan’ optreden, zoals bij een bepaalde stemming. Men voelt zich dan bijvoorbeeld opgewekt of neerslachtig zonder duidelijke aanwijsbare aanleiding of invloed van buitenaf. Sommige gevoelens kunnen een gevolg zijn van stoornissen in de hersenfuncties, zoals bij ernstige vormen of neerslachtigheid of sterke stemmingsstoornissen. Gevoel in psychologische zin (zoals hier omschreven) moet worden onderscheiden van gevoel als de zintuiglijke vorm van waarnemen (tastzin, pijnzin of temperatuurzin).

Hoewel in het dagelijks spraakgebruik onder gevoel en emotie vaak hetzelfde wordt verstaan, blijkt dat het toch zinvol is deze begrippen van elkaar te onderscheiden.

Emotie en gevoel.

· Emotie. Emoties in biologische zin zijn affectieve reacties die worden gereguleerd door het limbisch systeem in de hersenen. Prikkeling van dit systeem geeft aanleiding tot allerlei fysiologische reacties, zoals een verandering in gelaatsuitdrukking, autonome reacties zoals een verhoging van de hartslag, trillen van de stem, knipperen van de ogen e.d. Niet alleen bij mensen maar ook bij dieren kunnen dit soort reacties optreden, bijvoorbeeld na een positieve (beloning) of negatieve (straf) gebeurtenis. Dergelijke prikkels worden ook wel bekrachtigers (in het Engels: reinforcers) genoemd. De reacties op deze prikkels hoeven niet altijd gepaard te gaan met gevoel: dat wil zeggen een bewuste beleving.

· Gevoel. Een gevoel is wel omschreven als de bewuste reflectie van een emotie. Of, anders gezegd: het is de expliciete beleving van de lichamelijke reacties die tijdens een emotie automatisch worden opgeroepen. Vermoedelijk treden gevoelens (volgens deze definitie) vooral op bij mensen, omdat zij beschikken over een sterk ontwikkelde prefrontale cortex. Dit gebied in de hersenen lijkt vooral een rol te spelen bij de bewuste beleving van prikkels uit de omgeving, waaronder dus ook affectieve prikkels. Men vermoedt dat hierbij een circuit in de hersenen betrokken is, dat loopt van limbisch systeem naar de prefrontale cortex.

Gevoel en lichamelijke reacties.

Gevoelens gaan soms gepaard met lichamelijke reacties, zoals zweten of een versnelde hartslag bij angst. Volgens sommige theorieën, zoals de James-Langetheorie, is het zelfs zo dat gevoelens niets anders zijn dan de bewustwording van lichamelijke reacties. Hieraan is het bekende gezegde ontleend: ‘wij zijn verdrietig omdat wij huilen’. Het eerdergenoemde voorbeeld van de schrikreactie lijkt goed aan te sluiten bij deze theorie. Er zijn echter ook lichamelijke reacties de helemaal geen emotionele beleving oproepen, zoals een hartslagversnelling na lichamelijke inspanning. Meer waarschijnlijk is daarom dat het gevoel en de lichamelijke reactie beide een gevolg zijn van een interne verwerking in de hersenen van de emotionele prikkel. Dit proces wordt ook wel evaluatie of taxatie (Engels: appraisal) genoemd. Vermoedelijk spelen hierbij specifieke structuren in het limbisch systeem zoals de amygdala een centrale rol.

Controverse.

Over begrippen als emotie, gevoel, verstand en ratio en hun onderlinge relatie bestaan veel controverses. Sommigen definiëren emotie als de gewaarwording die uitgedrukt wordt door fysiologische functies zoals gelaatsuitdrukkingen, snellere hartslag en gedrag zoals schreien, agressie, of het gelaat bedekken met de handen. Ook zij menen dus dat emotie niet hetzelfde is als gevoel. Emotie is de psycho-fysiologische toestand die een organisme tot actie aanzet. Gevoel is een emotie die gefilterd wordt door de cognitieve hersencentra (frontale hersenkwab). Verstand en gevoel (c.q. emotie) worden ook vaak genoemd in verband met een eigenschap als intelligentie.

Sekseverschillen.

Er zijn biologische gronden voor de veronderstelling dat mannen gevoel en verstand meer scheiden dan vrouwen. Ook zouden vrouwen in het algemeen emotioneler zijn, dat wil zeggen sterker op affectieve prikkels reageren dan mannen. Hierbij zijn er verschillen gevonden tussen de manier waarop mannen en vrouwen reageren op positieve (aangename) en negatieve (onaangename) affectieve prikkels. Er zijn ook culturele vooroordelen en veronderstellingen op dit gebied. Deze hebben mogelijk een effect op vrouwelijke en mannelijke aspecten van het omgaan met gevoel en verstand. Biologische en culturele factoren bepalen uiteindelijk ook welke gevoelens worden geuit (emotie) en welke (relatief) verborgen blijven.

Tot slot.

Vaak denken we ten onrechte dat we geen macht over onze gevoelens of emoties hebben en schrijven dit weg onder de noemer ik ben nu eenmaal erg gevoelig of ik ben een emotioneel wrak. Mensen denken dat gevoelens hen overkomen.

Als we eens zouden gaan kijken hoe onze gedachten eruitzien dan zouden we tot de conclusie kunnen komen dat het juist daar anders kan. We denken dat gevoelens en emoties ons overvallen en dat we daar geen macht over hebben maar niets is minder waar. Want het is gewoon zo dat emoties en gevoelens voortkomen uit onze hersenen. Met andere woorden ze komen voort uit onze gedachtes die wij gevormd hebben. Eerst komt de gedachte dan de emotie en tenslotte het gevoel.

Zou je graag meer macht willen hebben over jouw emoties of gevoel dan help ik je graag door middel van de juiste gedachtes via mijn 8 stappen-plan waarmee je op eenvoudige wijze de regie krijgt over je leven. Nieuwsgierig over hoe ik dat doe? Ik vertel het je graag in een gratis kennismakingsgesprek. Vul nu hier het contactformulier in dan maken we snel een afspraak waardoor jij meer macht over jouw leven gaat krijgen.